کودکان و به خاطر سپردن شعر
همیشه برای خود من سوال بوده که چرا لازم است کودک شعرهایی را از ما بشنود و یا شعرهایی را به خاطر بسپارد و پاسخ سوالم رو با این مطالب تا حدودی پیدا کردم :
به خاطر سپردن شعر، در کنار لذت، سودهای بسیاری نیز برای کودکان دارد. همانطور که فعاایت جسمی، ماهیچه ها را تقویت می کند، از بر کردن شعر می تواند ورزشی برای تقویت ذهن باشد. هنگامی که کودکتان به حفظ کردن شعرهای کودکانه عادت کند، به خاطر سپردن مطالب درسی برایش آسانتر خواهد بود.
شعر و پرورش مهارت های مورد نیاز برای خواندن
کودکانه های آهنگین شاید نخستین شعرهایی باشد که کودک شما می شنود. این شعرها که از نسلی به نسل دیگر منتقل شده اند، تکیه گاه اصلی ادبیات کودکان است. اگر چه برخی از مفاهیم ممکن است قدیمی به نظر برسد، اما اغلب نقش های عجیب و غریب و خیالی مجسم می کند که فرزند شما آن ها را دوست خواهد داشت. افزون بر این با ایجاد لذت پیش بینی قافیه ها، گوش دادن و یاد گرفتن شعرها، مهارت های پایه ای برای خواندن را در کودکان تقویت می کند.
شعر و پرورش تخیل و مهارت های تجسمی
با رشد کودکان شعرخوانی برای آن ها را متوقف نکنید. کودک شما لذت زیادی از گوش دادن به شعرهای کودکان می برد و انجام این کار به گسترش تخیل و مهارت های تجسمی او کمک خواهد کرد، که بعدها برای مهارت های خواندن و نوشتن او بسیار مفید خواهد بود. هنگام شعر خوانی برای کودکتان، او را تشویق کنید تا:
به صدا گوش دهد. وقتی که شما برای کودک خود داستان می خوانید، تمرکز او بر روی واژه های داستان است. اما هنگامی که شعری برای او می خوانید، نه تنها واژه ها را می شنود، بلکه موسیقی که واژگان می سازند را نیز دنبال می کند.
در ذهن خود تصویر سازی کند. شعرها اغلب با استفاده از زبان تمثیلی مانند تشبیه، استعاره، به کار بردن واژه هایی با صدای یکسان و صداواژه ها، تصاویر ذهنی قوی ایجاد می کنند. از این رو شعرهای کودکان برای آشنایی آن ها با تصویرسازی ذهنی بسیار مطلوب است. هنگامی که شعری برای او می خوانید از او بخواهید که در ذهن خود بر پایه آنچه که حس می کنند تصویرهایی سرشار از رنگ و بو و صدا بسازند. تصویرسازی ذهنی هنگام خواندن یک متن به کودکان کمک می کند تا درک بهتری از متن داشته باشند. زیرا آن ها را بیشتر درگیر متن می کند و می توانند بهتر تفسیر و نتیجه گیری کنند. همچنین مطلبی که می خوانند بیشتر در ذهنشان باقی می ماند.
از تخیلات خود کمک بگیرد. شعر به جای شرح همه چیز به شکل آشکار اغلب با باقی گذاردن چند جای خالی، کودک را به استفاده از تخیل و تفسیر خود برای پر کردن آن ها وسوسه می کنند. به آن ها اطمینان دهید که شیوه ی درست یا نادرستی برای درک معنا شعر وجود ندارد و آن ها را تشویق کنید که برای یافتن معنا بیاندیشند.فعالیت های زیر را امتحان کنید:
برای فرزندتان شعری بخوانید و او را تشویق کنید که واژگان شعر را نمایش دهد. انجام این فعالیت او را مجبور به خلق تصاویر ذهنی می کند که آغاز همان روند مجسم سازی است.
شعری را در اندازه بزرگ چاپ کنید، چند بار آن را با صدای بلند بخوانید و سپس با قیچی واژگان را از هم بریده و ترتیب آن ها را به هم بزنید. از کودک خود بخواهید که دوباره واژه ها را به ترتیب قرار دهد و آن ها را بر روی یک کارت بچسباند.
فرزندتان را تشویق کنید تا گلچینی از اشعار مورد علاقه اش را تهیه کند. اشعار مورد علاقه کودکتان را رونویسی کنید یا از آن ها کپی تهیه کنید. سپس آن ها را در یک جعبه قرار داده و یا در یک دفترچه بچسبانید. می توانید آن ها را به شیوه مناسبی طبقه بندی کنید.
کتاب های شعر را در خانه دم دست قرار دهید و هر وقت که توانستید یکی دو شعر از آن بخوانید. خوبی شعر این است که آنقدر کوتاهند که بدون برهم زدن برنامه پر مشغله خود می توانید به راحتی این کار را انجام دهید.
یکی دیگر از علل مهمی که میتوان خاطرنشان کرد تلطیف و صیقلی کردن ذوق شعری کودکانیست که ذاتا دارای استعداد شاعری هستند و از ذوق شعری برخوردارند .
برای تقویت ذوق شعری فرزندان‌مان چه کنیم؟
باید ذوق شعری بچه‌ها را با توجه به گروه سنی‌شان، مورد توجه قرار دهیم. برای گروه سنی الف یا همان دوران قبل از مدرسه، تغزل، همیشه از مفهوم‌سازی، پیش‌تر است. کودک ممکن است شعری بسازد که مفهومی نداشته باشد و فقط ریتم داشته باشد. شاید قافیه‌ای هم براساس ریتم، رعایت کند.
چه، ریتم را به‌طور ناخودآگاه دوست دارد و با شنیدن موسیقی، حرکات موزون انجام می‌دهد. آن‌ها، در سنین پیش از مدرسه و در مرحله‌ای که واژه‌سازی را فرامی‌گیرند، سعی می‌کنند از واژه‌هایی استفاده کنند که وزن آن‌ها، به هم نزدیک باشد یا حروف آخر آن، به هم شبیه. این کار، به معنای شناخت وزن و قافیه یا حتی استعداد شعر نیست. این اتفاق، در ناخودآگاه او می‌افتد.
* اگر کودک، به شکل ناخودآگاه، سراغ سرودن و آهنگین کردن کلام رفت، بهتر است بزرگسالان، از این وضعیت استقبال کنند؛ حتی اگر جمله‌ها نامفهوم باشند و معنای واضح نداشته باشند؛ زیرا دستکم، چیزی که از این دریچه، نصیب کودک خواهد شد، یعنی «لذت از متن»، بیش‌ترین چیزی خواهد بود که می‌تواند جایگاه ادبیات کودک را برای او، در آینده، معنادار می‌کند.
* برای تقویت ذوق شعری کودکان، لازم است برای بچه، زیاد شعر بخوانیم و به آن‌ها کمک کنیم که این شعرها را حفظ کنند. در این موقعیت، تکرار، حرف اول را می‌زند و موجب می‌شود کودک مستعدی که استعداد شعر دارد، مستعدتر شود و به سمت سرودن شعر حرکت کند. همان قاعده‌ای که در بقیه مراحل زبان‌آموزی، با آن مواجه هستیم، این‌جا هم صدق می‌کند؛ بچه، اول باید بشنود، بعد شروع به گفتن کند. وقتی برای بچه شعر می‌خوانیم، به او الگو می‌دهیم که چه‌طور شعر بگوید، با رعایت وزن و قافیه.
* سنین هفت و هشت سالگی، یعنی همان گروه سنی ب، همان موقعی است که وقتش شده تا به استعداد کودک توجه شود و استعداد شعری بچه، مورد توجه قرار گیرد.
نوشتن شعرهای کودکان، به‌عنوان خاطرات کار شیرین و مطلوبی است اما روی این شعرها نمی‌توان حساب باز کرد. به‌عنوان یک کار خلاق که نشانه شاعری بچه باشد، نیست؛ بلکه نشانه علاقه‌مندی بچه به ریتم است.
