مفهوم مرگ برای کودکان
کودکان تا قبل از دبستان، مرگ را قابل برگشت میدانند و در مراسم سوگواری هم احساس نمیکنند والد وفاتیافته دیگر برنمیگردد، ولی بهتدریج مـــــتوجـه میشوند مرگ جزئی از زندگی است و باید آن را پذیرفت. بنابراین باید تعریف سادهای از مرگ برای او داشتــــه باشیم؛ مثـــلاً بگوییم پدر یا مادر وفاتیافته دیگر قادر به انجام کاری نیست و از این بابت خیلی متأسفیم، ولی کاری از دستمان برنمیآید.
بیاطلاعی بزرگترها از شیوه صحیح برخورد با کودکی که والد خود را از دست داده است، باعث میشود اطلاعات غلطی به کودک داده شود. سعی کنیم از اسطورهسازی غلط بپرهیزیم و وقایع پیشآمده را عینی و در حد فهم کودک توضیح دهیم، زیرا با تعریف زیاد مجبوریم به سؤالهایی پاسخ دهیم که خودمان اطلاع درستی از آنها نداریم و کودک را گیج و نگران میکنیم.
برخوردهای غلط بزرگترها با کودکان عبارتاند از:
در انتظار نگهداشتن کودک: کودک را در انتظار نگه ندارید. نگویید بابا یا مامان به سفر دوری رفته یا قرار است کادویی برایت بفرستد. در این حالت مجبور میشوید همیشه نقش بازی کنید و با این کار، با دو مشکل روبهرو میشوید؛ یکی غم از دستدادن عزیز و دیگری صادقنبودن با کودک.
صحبت از بهشت و جهنم: گاهی برای تسلی کودک میگوییم فردِ درگذشته، به بهشت رفته و جایش بهتر از ماست. این میتواند در آینده میل به خودکشی را در کودک بیشتر کند. جملهای مثل: «خدا آدمهای خوب را پیش خودش میبرد» نیز باعث میشود کودک تصور کند کسانی که زندهاند، آدمهای بدی هستند. لذا تا حد امکان از دادن اطلاعاتی که برای کودک قابل فهم نیستند، بپرهیزید.
مسئولیت دادن به کودک: اگر کودک، فرزند اول خانواده است، نباید مسئولیت سنگینی به او سپرده شود؛ مثلاً وقتی پدر خانوادهای وفات میکند، نباید به فرزند پسرش بگویید: تو مرد خانه هستی. با این مسئولیت، بار هیجانی زیادی به کودک تحمیل میشود.
دورکردن کودک از مراسم سوگواری: اجازه دهید کودک در مراسم سوگواری شرکت کند و احساساتش را بروز دهد. درباره اتفاق رخداده با او صحبت کنید. کودک مانند بزرگترها باید مراسم را از نزدیک ببیند و حتی ناراحتیاش را ابراز کند. کودکان زیر 9-8 سال نباید در مراسم خاکسپاری شرکت کنند، ولی در سنین بالاتر میتوانند در مراسم حضور داشته باشند؛ حتی در صورتی که ظاهر تغییر نکرده باشد، میتوانند متوفا را ببینند.
پاککردن خاطرات متوفا: در مراحل بحرانی تصمیم نگیرید. عوضکردن خانه یا از بین بردن وسایل فرد درگذشته، به صورت عقدهای در کودک درمیآیند و در آینده آثار خود را نشان میدهند. بعد از پایان مراسم سوگواری، یک شیء کوچک مثل عکس یا ساعت متوفا را به عنوان نماد و یادبود به کودک بدهید.